ကုလ လူ့အခွင့်အရေး ကော်မရှင်တွင် မြန်မာ အေရး အပေါ် အခြေအတင် ငြင်းခုံမှု ဖြစ်

တနင်္လာနေ့တွင် စတင်ခဲ့သော သုံးပတ်ခွဲကြာပြုလုပ်မည့်ကုလလူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့၏ အစည်းအဝေး ဖွင့်ပွဲတွင် မြန်မာနိုင်ငံကို ကိုယ္စား ပြုသူ မရှိဖြစ်နေသောကြောင့် မြန်မာအရေးအတွက်ဆွေးနွေးခြင်း မပြုသင့်ဟု တရုတ်၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ ဗင်နီဇွဲလား တို့ကစတင်ကန့်ကွက်ရာမှ အခြေအတင်ပြောဆိုခဲ့ရသည့်အထိဖြစ်လာခဲ့ရသည်။

အနောက်နိုင်ငံများက မြန်မာ အရေးသည် လြန္စြာ အရေးတကြီး ဖြစ်နေသဖြင့် ထိုကိစ္စ လောက်နှင့် ရွှေ့ဆိုင်းခြင်း မပြုသင့်ဟု ပြန်လည် ချေပခဲ့ကြသည်။

အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဂ်နီဗာ တွင် မြန်မာ အား ကိုယ်စားပြုမည့်လူ မရွိ ဖြစ်နေ၍ထိုအနေအထားတွင် ဆွေး နွေးလျှင် တရားမျှတမှု မရွိ၍ စက်တင်ဘာလ အထိ ရွှေ့ဆိုင်းပေးရန် တရုတ်သံအမတ်ချင်ရွူးကကန့်ကွက်ရာမွစတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ စက်တင်ဘာလ ထဲတွင် မြန်မာ ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် မည်သူကို ဆက်၍လက်ခံမည့်အပေါ်အပြီးသတ်ဆုံးဖြတ်ရန်ရှိနေသည်။

ထို့အတွက် ညီလာခံ သဘာပတိ ဖြစ်သူ ဖီဂျီ သံအမတ်မှ မြန်မာ အေရး ဆွေးနွေးသင့်မသင့်ကို သုံးသပ်သွား မည်ဟု ကြားဝင် ဖြန်ဖြေမှု ဖြင့် ပြီးဆုံးသွားခဲ့ရသည်။ အစည်းအဝေး ကာလအတွင်း မြန်မာ အေရးကို နှစ်ကြိမ် တိုင် ဆွေးနွေးရန် အစည်းအဝေး အစီအစဉ်တွင် ထည့်သွင်းထားခဲ့ရာမှ ယခုလို ကန့်ကွက်မှု နှင့် ကြုံလာရခြင်း ဖြစ်သည်။

ပြီးခဲ့သည့် ကုလ အေထြေထြ ညီလာခံ မွ မြန်မာ တွင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော အာဏာသိမ်းမှုကို ရွားရွားပါးပါး ပြစ် တင်ရှုတ်ချခံခဲ့ရပြီးနောက် နိုင်ငံတကာ ဖိအားမ်ား တိုးမြှင့်လာနေခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ ကုလ သမဂ္ဂသည် စစ်အေး တိုက်ပွဲကြီး ပြီးဆုံးခဲ့ချိန်မှစ၍ ယခုလို လုပ်ရပ်အပေါ် ပြစ်တင် ရှုတ်ချခြင်းအား သုံးကြိမ်သာ ပြုလုပ်ခဲ့ဖူးသေး သည်။ ၁၉၉၁ တွင် ဟေတီ၊ ၁၉၉၃ တွင် ဘူရွန်ဒီ နှင့် ၂၀၀၉ တွင် ဟွန်ဒူးရပ်စ် နိုင်ငံများရှိ စစ်တပ် အာဏာသိမ်း မွုမ်ားကို ယခုလို ပြစ်တင် ရှုတ်ချခဲ့ကြသော်လည်း ထိုင်းနိုင်ငံ ကိုမူ ယခုလို ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်း မရှိပေ။

ကုလ အေထြေထြ ညီလာခံ မဲခြဲ ဆုံးဖြတ်ရာတွင် ဘဲလာရုစ်က မဲပေးမှုကို ကွဲကွဲပြားပြား သိရန် မှတ်တမ်းတင်ရ မည်ဟု အတင်းအကျပ် တောင်းဆိုလာသည့် အတွက် ယခုလို ကြားနေမဲများ အဖြစ် ပြောင်းလဲသွားရခြင်း ဖြစ်ကြောင်း လေ့လာသူများက ဆိုသည်။

ဘဲလာရုစ်သည် ယမန်နှစ်က မသမာမွုမ်ား နှင့် ပြည့်နှက်နေသော သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပ ခဲ့မွု အတွက် အပြင်းအထန် ဝေဖန်ခံနေခဲ့ရသော အာဏာရှင် နိုင်ငံလည်း ဖြစ်ပြီး မြန်မာကို လက်နက်ရောင်းချသည့် နိုင်ငံများ တွင်လည်း ထိပ်ဆုံးက ပါဝင်ခဲ့သည်။

သို့သော် ၁၁၉ မဲ ဖြင့် အေထြေထြ ညီလာခံမွ မဲခြဲ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပြီး ဖြစ်၍ လုံခြုံရေး ကောင်စီမှ ထိုဆုံးဖြတ်ချက် အပေါ် လိုက္နာ ပြီး အေရးယူ သင့်ပြီ ဖြစ်သည်ဟု မြန်မာ လူ့အခွင့်အရေး အထူး သံတမန် တွန် အင်ဒရူးက တွစ်တာတွင် ရေးသားလာခဲ့သည်။

မည်သို့ပင် ဖြစ်စေ နိုင်ငံတွင်း အတိဒုက္ခရောက်နေသော နိုင်ငံသားများ ကို မည်သို့ အကူအညီ ပေးရမည်ထက် အင်အားကြီး နိုင်ငံများ အကြား ယဉ်ပြိုင်မှုများ၏ ဓါးစာခံ အဖြစ် ရောက်ရှိနေရလေသည်။

တနင်္လာနေ့တွင် ဗြိတိန် နှင့် အီးယူ သည် အာဏာသိမ်း အဖွဲ့မှ ခန့်အပ်ထားသော ဝန်ကြီးများ၊ ဒုဝန်ကြီးများ နှင့်ရှေ့နေချုပ်အပါအဝင် ရှစ်ဦး (စိုးထွဋ်၊ ထွန်းထွန်းနောင်၊ ဝင်းရှိန်၊ ခင်မောင်ရီ၊ တင်အောင်ဆန်း၊ သီတာဦး၊ အောင်လင်းထွန်း၊ ဇော်မင်းထွန်း) တို့အားစီးပွားရေး ဒဏ်ခတ်လိုက်ပြီး စစ်တပ် နှင့် အစိုးရပိုင် သစ် ၊ ကျောက်မျက်လုပ်ငန်း၊သစ်တောထွက် ပစ္စည်း ဖက်စပ်လုပ်ငန်းကြီးသုံးခုအပြင် စစ်ပြန် စစ်မှုထမ်းဟောင်းအဖွဲ့၏ပိုင်ဆိုင်မှုမ်ားကိုလည်းထိန်းချုပ်လိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ယခု အချိန်အထိ အီးယူ မွ ဒဏ္ခတ္ခံရသူ စုစုပေါင်း ၄၃ ဦး ရှိသွားပြီ ဖြစ်သည်။ သို့သော် အရေးအကြီးဆုံး ရေနံ နှင့် သဘာဝ ဓါတ်ငွေ့ လုပ်ငန်းကိုမူသတိကြီးစွာဖြင့် မေ့လျော့ထားခဲ့ကြဆဲ ဖြစ်သည်။မည်သို့ပင် ဆိုစေ အာဏာသိမ်းအဖွဲ့အားနိုင်ငံတကာမှဖိအားမ်ား ဆက်လက်တိုးတက်များပြားလာနေမှုကိုကြိုဆိုရမည်သာဖြစ်သည်။

အမေရိကန် ရွိ Foreign Policy မဂ္ဂဇင်း ကမူ ကုလ အပါအဝင် နိုင်ငံကြီးများက အာဆီယံ အပေါ် ခေါင်းတည် လာနေမှု၊ တရုတ်မှ အချိန်ဆွဲ ပေးရန် ဝင်ရောက် ခြေထိုးလာမှုများ ကြောင့် အာဆီယံ၏ အနာဂတ်သည် မြန်မာ အရေးပေါ် တည်မီလာနေပြီ ဖြစ်သည်ဟု သုံးသပ်ရေးသားထားသည်။

မူဆလင် နိုင်ငံ အမ်ားစု က ရိုဟင်ဂျာအေရးမပါသဖြင့်ကုလ တွင် ကြားနေခဲ့ကြမှု ကို အခွင့်ကောင်းယူကာ နိုင်ငံတွင်း မူဆလင် ဆန့်ကျင်ရေး စိတ်ဓါတ်များ ပြန်လည် ခေါင်းထောင်လာရေး အတွက် လှုံ့ဆော်မှု တစိတ် တပိုင်း အဖြစ် အလုံရွိ ဗလီ ဝတ်ကျောင်း အား မီးရွို့မွု ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အလားတူပင် ရန်ကုန်ရှိ ကုလရုံး ဗုံးပေါက်ကွဲမှုတွင်ပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့သည့် 1N-9000 နံပတ်ပြားနှင့် Kia အမျိုးအစား ကား ကိုလည်း စစ္ထရပ္ကား ပေါက်ကွဲခဲ့သည့် နေရာတွင်တွေ့ရှိခဲ့ရမှုအပေါ်ဆိုရွယ္မီဒီယာ မ်ား၌ ထင်မြင်ချက်အမျိုးမျိုးထွက်ပေါ်လာနေခဲ့သည်။

နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်သည်သူမ၏ မွေးနေ့တွင် ပန်းသပိတ် ဆင်နွှဲပြီး ဆုမွန်ကောင်း တောင်းပေးခဲ့သည့်အတွက် ပြည်သူများကို ကျေးဇူးတင်ရှိကြောင်း နှင့် ပြည်သူများအတွက်လည်း အျမဲလို ဆုတောင်း မေတ္တာ ပို့သပေးနေသည်ဟု အမွာစကား ပါးလိုက်ကြောင်း ရှေ့နေ ဦးခင်မောင်ဇော်မှ ပြန်လည် ပြောပြခဲ့ပြီး သူမလည်း ကျန်းမာရေး ကောင်းမွန်လျှက် ရှိသည်ကို တွေ့ခဲ့ရသည်ဟု ဆိုသည်။

တနင်္လာနေ့ တရားခွင်တွင် အဝေးပြော ရေဒီယို စက်များ သိမ်းဆည်း ရရွိခဲ့မွု အပေါ် တရားလိုပြ သက်သေများ ကို စစ်ဆေးမှုကို ငြိမ်သက်စွာ နားထောင်နေပြီး မည်သည့် အခ်က္ကို ပြန်လည် မေးခွန်း ထုတ်သင့် ကြောင်း ရှေ့နေများကို ပြောပြခဲ့သည်ဟု ဗြိတိန်နိုင်ငံ ထုတ် အင်ဒီးပင်းဒင့် သတင်းစာတွင် ဖေါ်ပြထားသည်။

အဓိက သက်သေဖြစ်သူ စစ်တပ်မှ ဗိုလ်ကြီး ဖြစ်သူက ထိုကိစ္စ အပေါ် အသေးစိတ် ပြောဆိုနိုင်ခြင်း မရွိဘဲ သူ့လက်ထဲသို့ ရောက်လာသည်ဟုသာ ပြောသွားနိုင်ခဲ့သည်။

နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံမှ သူမမွေးနေ့ အမွတ္တရ အဖြစ် ရှေ့နေ လေးဦးအား ချောကလက် တခုစီ လက်ဆောင် ပေးသွားခဲ့သည်ဟု သတင်းစာတွင် ဖေါ်ပြထားသည်။

နိုင်ငံအတွင်းသတ်ဖြတ်မှုများဆက်လက် ဖြစ်ပေါ်နေရာ ပြီးခဲ့သည့်ရက်သတ္တပတ်အကုန်ပိုင်းတွင် အာဏာသိမ်းတပ္မ်ား၏လက်ချက်ဖြင့် မန္တလေး၊ စစ်ကိုင်း၊မေကြးနှင့် မွန်ပြည်နယ်များတွင်ပြည်သူ ၁၃ ဦးအသက်ဆုံးရွုံး သွားခဲ့ရသည်ဟုဧရာဝတီသတင်းကဆိုသည်။ ထိုအထဲတွင်စစ်တပ်အလိုတော်ရိများ နှင့်ဖွဲ့စည်းထားသောပျူစောထီး အဖွဲ့ဝင်များ၏လုယက်သတ်ဖြတ်မှုများကြောင့် သေဆုံးသွားခဲ့ ရသူများလည်းပါဝင်နေသည်ဟုဆိုသည်။

ဇြန္လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် ကျရောက်သည့်ကမ္ဘာဒုက္ခသည်များ နေ့တွင်ထုတ်ပြန်သော ကုလစာရင်းဇယားများအရနိုင်ငံတွင်းမှစစ်ဘေးကြောင့် တိမ်းရှောင်လာရသူဒုက္ခသည် ၁.၁ သန်းရှိနေပြီဖြစ်၍ မြန်မာသည်ဒုက္ခသည်အမ်ားဆုံးထွက်ရှိနေသည့်ထိပ်တန်း လေးနိုင်ငံဖြစ်သော ဆီရီးယား၊ ဗင်နီဇွဲလား၊ အာဖဂန်နစ္စတန်၊ တောင်ဆူဒန်တို့နှင့်အတူနောက်တိုးနိုင်ငံအဖြစ်စာရင်းဝင်သွားခဲ့လေသည်။

ထိုသို့ နိုင်ငံတကာတွင်နာမည်ဆိုးဖြင့်ကျော်ကြားလာနေမှုကိုတန်ပြန်နိုင်ရန်မြန်မာအကြမ်းဖက်စစ်တပ်၏ခေါင်းကိုင်ဖြစ်သူ မင်းအောင်လှိုင် သည် ရုရှားလုံခြုံရေးကောင်စီ အကြီးအကဲ နီကိုလိုင် ပါထရူးချက်နှင့် တွေ့ ဆုံ ဆွေးနွေးခဲ့သည်ဟုဆိုသည်။သို့သော်လည်း သမ္မတပူတင်မွမင်း အောင်လှိုင်နှင့် တွေ့ဆုံရန် မရွိဟု ရုရှား၏ အင်တာဖက်စ်သတင်းဌာနတွင်ဖေါ်ပြထားသည်။

ရုရှားအစိုးရပိုင် လက်နက်ကုမ္ပဏီများမှ တာဝန်ရှိ သူမ်ားနှင့်လည်းသီးခြားတွေ့ဆုံရန် ရှိသည်ဟုသိရသည်။အာဏာသိမ်းအဖွဲ့သည် နိုင်ငံတွင်း ကိုဗစ္ပိုးကူးစက်သူအရည်အတွက်တနေ့တခြား များပြားလာနေမှုအတွက် ကာကွယ်ဆေးဝယ်ယူရန်ထက်လက်နက်များဖြည့် တင်းရေးကို ပိုမို အားသန်နေပေသည်။

ကာကွယ်ဆေး အတြက္ကိုမူမနေနိုင်သူများက အလကားပေးလာမည်ကိုထိုင်စောင့်နေသည်ထက်ပို၍ရည်ရွယ် ထားခဲ့ခြင်း မရှိသည်မှာထင် ရှားသည်ထက်ထင်ရှားလာနေသည်။ ၎င်းတို့ အားလုံးမွာ ဦးဦးဖ်ားဖ်ားရရှိထားသောရုရှားကာကွယ်ဆေးများကို အပြည့်အဝထိုးနှံ ထားကြပြီး ဖြစ်သည်။

အာဏာသိမ်း အဖွဲ့သည် တရုတ်ထက် ရုရှားကို ပို၍ နီးကပ္စြာ ဆက်ဆံလိုပုံလည်း ရှိနေသည်။ တရုတ်အား လိုအပ်သည်ထက်ပို၍အားကိုးမိ ပါက၎င်းတို့ အပေါ်ဩဇာလွှမ်းလာမည်ကိုစိုးရွံ့ပုံလည်း ရှိသည်။ ရုရှားကလည်း လက်နက်ရောင်းချနိုင်ခွင့် နှင့်အတူမြန်မာကိုအခြေပြုပြီး အရှေ့တောင်အာရှကိုဩဇာဖြန့်ကျက်လိုပုံရှိနေသည်။

လက်ရှိ အေနအထား တွင် မြန်မာ ပြည်သူများက စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ရွံရှာမုန်းတီး ဆန့်ကျင်နေမှုများမြင့်မားလျှက် ရှိသည် ဆိုသည့် မြေပြင်အေနအထား အစစ်အမှန်ကို ကမ္ဘာအလယ်တွင်ပေါ်လွင်သည်ထက် ပေါ်လွင်ရန်လုပ်ဆောင်သွားနိုင်ရေးအတွက် NUG, CRPH, PDF နှင့်ပြည်သူတရပ်လုံးကဦးဆောင်ကြိုးပမ်းသွားရမည်သာဖြစ်သည်။

မိမိတို့ နိုင်ငံကို နှစ်ပေါင်း ၆၀ နီးပါး လက်နက်အားကိုးဖြင့် မှောက်လိုမှောက် သွန်လိုသွန် လုပ်ခြင်းခံခဲ့ရသည် မှာလည်း ၎င်းတို့ တော်လွန်း၍ မဟုတ်ဘဲ ပြည်သူအများစု၏ အသိပညာနည်းပါးမှု၊ အဆင်ပြေသလို လေယူရာ ယိမ်းတတ်မှု၊ မေ့လွယ်ပျောက်လွယ် ရှိတတ်မှု၊ ခွင့်လွှတ်တတ်မှု အစရှိသည့် ချွတ်ယွင်း အားနည်းချက်များ ကြောင့် ဖြစ်သည်။ ထိုဒဏ္ကို ဂျင်ဇီးများ ခါးကော့အောင် ခံနေကြရပြီ ဆိုသည်ကို တော့ ကျွန်တော်တို့ ဝန္ခံ ကြရမည်။ ထိုအမွားကို ဆက်လက် မကျူးလွန်မိအောင် ပြန်လည် ပြင်ဆင်ကြရပေတော့မည်။

အရေးတော်ပုံ အောင်ရမည်!!!

Image Credit The Conversation (UK)